"Khái niệm con nhím" và tư duy ba vòng tròn

Trong cuốn "Từ tốt đến vĩ đại", Jim Collins nhắc tới "Khái niệm con nhím" áp dụng cho các công ty đạt được những thành quả vượt bậc (nhảy vọt). Trung tâm của khái niệm này là sự đơn giản hóa mọi thứ về ba nội dung chính, gọi là ba vòng tròn: 1. Năng lực số 1 thế giới; 2. Lợi nhuận hàng đầu (tính trên 1 đơn vị đầu vào nào đó); và 3. Đam mê điều gì nhất. Điều quan trọng ở đây, Jim Collins nhấn mạnh, không phải là khuyến khích sự đam mê mà là khám phá ra điều gì khiến bạn đam mê.

FPT đã từng áp dụng rất thành công triết lý này, gọi là "triết lý ba vòng" là kim chỉ nam cho chiến lược kinh doanh CNTT của mình. 

Khi chúng ta dũng cảm viết đơn xin nghỉ việc và ra ngoài kinh doanh, tư duy ba vòng tròn này có thể nói giúp "đưa đường dẫn lối" cho chúng ta lựa chọn đúng ngành nghề. Hãy tìm lĩnh vực nào là giao của ba vòng tròn: 1. Ta có năng lực, 2. Thu nhập cao (ở đây là đáp ứng kỳ vọng của mình), 3. Ta có sự say mê.

Vấn đề nhiều người gặp phải là không dễ tìm được việc nào hội tụ cả 3 yếu tố. Đó là lẽ thường tình vì dường như nếu dễ tìm quá thì không đến lượt chúng ta. Do đó chúng ta thường hay chọn khởi nghiệp từ những việc mà mình quen làm (có năng lực, có nghề) hoặc mình thích làm (say mê) mà chưa chắc ngành nghề đó sẽ tạo ra đủ thu nhập mong muốn.

Có cần lấy ví dụ không nhỉ? Có lẽ không cần vì chúng ta thấy rất nhiều trường hợp như vậy. Nỗi sợ thất bại khiến người ta chọn giải pháp tưởng như là an toàn là hoạt động trong lĩnh vực mình quen thuộc. Bỏ công ty cũ ra ngoài làm trong lĩnh vực tương tự, hoặc có chút thành công ban đầu tưởng rằng dễ thành công. Một kinh nghiệm là hãy nhìn những công ty đi trước xem mất bao nhiêu lâu họ mới có vị thế hiện tại, hoặc thử tìm hiểu xem các công ty trong lĩnh vực mình định nhảy vào, họ sống thế nào. Đừng nghĩ rằng mình giỏi hơn họ, mình sẽ làm tốt hơn họ, mình có sự khác biệt. Có thống kê cho rằng 95% công ty phá sản trong 5 năm đầu. Nguyên nhân thì có nhiều, nhưng chắc chắn nguyên nhân chính là không có đủ thu nhập để tồn tại. Chúng ta không thể mở công ty trong lĩnh vực đầy rẫy cạnh tranh rồi tự vấn bản thân, tại sao chuyên môn mình tốt, mình yêu nghề mà vẫn không thành công.

Thử bắt đầu bằng lựa chọn lĩnh vực có tiềm năng thu nhập cao xem sao? Đó có thể là ngành mà trước đây ta chưa bao giờ nghĩ tới hoặc là lĩnh vực mà thị trường đang thiếu. 

Sau đó hãy cố gắng làm thật giỏi. Hãy vấp ngã, bươn chải, trả giá. "Có công mài sắt có ngày nên kim". Chẳng có thành công nào là dễ dàng. Nhưng nếu cứ làm nhiều sẽ giỏi. Bạn tôi học ngoại thương nhưng khi đi làm lại thành hacker hàng đầu và giờ là giám đốc một công ty chuyên về CNTT. Một người bạn khác học ngân hàng nhưng mở công ty cung cấp suất ăn cho khu công nghiệp với vị thế hàng đầu trên thị trường. Một người anh khác khởi nghiệp từ việc đi bỏ mối quần áo hàng chợ và thành công với ý tưởng mở công ty chuyển phát nhanh (hiện tại đã exit thành công, bán lại cho một công ty Hồng Kông). Cứ làm rồi sẽ giỏi và thành số 1 lúc nào không biết. Có thể thời gian đầu khó khăn, chúng ta phải giật gấu vá vai, nhưng tiềm năng thị trường sẽ bù đắp cho chúng ta ở thời gian sau, khi trình độ của ta đã lên cao.

Tôi tin rằng khi chúng ta giỏi nhất trong một lĩnh vực có thu nhập cao nhất, thành công sẽ rất lớn. Và chẳng có lý do gì mà không say mê công việc mà chúng ta giỏi nhất trong một lĩnh vực có thu nhập cao nhất cả. Và thế là tự nhiên chúng ta tự tạo ra cả 3 vòng tròn cho chính mình.

Nghe cũng giống như cưới vợ/chồng nhà giàu, nhẫn nhịn chứng tỏ thành ý, rồi sẽ phát sinh tình yêu :-D. Nhưng đó là nhận định tôi rút ra trên thực tế trải nghiệm cũng như quan sát nhiều năm. Có thể sau này già hơn một chút thì nghĩ khác :-D.

Như vậy đấy, nếu chúng ta thật sự kỳ vọng vào đạt được thành tựu lớn trong đời mà muốn áp dụng khái niệm con nhím và tư duy ba vòng, hãy nghiêm túc cân nhắc về tiềm năng thu nhập trước khi nghĩ tới năng lực hay sự say mê của mình. Nếu bạn chỉ kỳ vọng thu nhập làng nhàng đủ sống, miễn bàn ở đây. Nhưng nếu bạn tính tới chuyện làm ăn lớn thì hãy nhìn vào thị trường, nhìn vào nhu cầu, nhìn vào xu hướng và nhảy thẳng vào lĩnh vực có tiềm năng nhất. Tất cả những thứ còn lại trước sau sẽ đến với bạn.

Đít-sờ-cờ-lêm-mơ: Bài viết này là quan điểm cá nhân của một người bỏ kinh doanh truyền thống chuyển sang làm đa cấp với mục đích giúp cho mọi người tránh phải trả giá cho những lựa chọn không hiệu quả của mình. Tin hay không thì tùy nhưng nội dung này sẽ nằm ở đây dài dài để mọi người chiêm nghiệm. Bạn like hay dislike không quan trọng, quan trọng là lựa chọn của bạn, hành động của bạn là gì.